Türkiye'de Solucan Gübresi (Vermikompost) Üretimi ve Sorunları

Solucan Gübresine Neden İhtiyaç Duyulmuştur

Ülkemiz organik atıklar bakımından oldukça zengindir. Atıkların vermikompost olarak değerlendirilmesi ile, tarımsal üretimdeki kimyasal gübrelere bağımlılık azalacak, ekonomik ve çevresel anlamda büyük faydalar sağlanacaktır.

Tarım topraklarımızdaki organik maddenin giderek azalması (yaklaşık %1'in altına düşmesi) karşısında, toprak ıslahı konuları daha da önem kazanmaktadır. Bu amaçla yaklaşık %40 civarında toplam organik madde içeren vermikompost gübresi kullanımı, toprakların azalan verimliliklerinin önüne geçilmesi ve gelecek kuşaklara emanet edilmesi hususunda büyük önem taşımaktadır.

Topraklar artık çiftçi deyimiyle "kusmakta ve dikiş tutmamaktadır".

Bunlara ilaveten, hayvansal ve bitkisel kökenli atıkların değerlendirilerek, çevre kirliliğini önlemenin bir yolu da bu atıkların vermikomposta dönüştürülmesi olarak sayılabilir.

Kimyasal Gübreler İle Organik Gübreler Arasındaki Fark

Kimyasal gübreler ile organik gübreler arasındaki fark

Bazı tarla bitkileri ile toprak pH değeri arasındaki ilişki

pH
ÜRÜN 4,7 5,0 5,7 6,8 7,5

Ortalama Verim (En iyi:100; En kötü:0)
Mısır 34 73 83 100 85
Buğday 68 78 89 100 99
Soya Fasulyesi 65 79 80 100 93
Yulaf 77 93 99 98 100
Arpa 0 23 80 95 100
Yonca 2 9 42 100 100
Yonca 2 9 42 100 100

Gübre Element Verimliliği ve Kayıplar:

Solucanların organik atıkları metabolize ederken zenginleştirmesi sonucu ortaya çıkan vermikompost; organik maddenin mineralizasyonunu arttırıp alınabilir besin maddesi haline dönüştürerek, mikrobiyal aktiviteyi uyararak, bitki büyüme düzenleyici maddelerin miktarını artırarak, toprak kökenli hastalık etmeni ve zararlıları baskılayarak, simbiyotik organizmaları uyararak etkili olmaktadır.

Gübre Element Verimliliği ve Kayıplar

Ülkemizde solucan gübresi üretimi yeni olmasına rağmen pek çok sorunla birlikte büyümeye çalışan bir sektördür.

Kompost ve vermikültür endüstrisi

SORUNLAR: Mevzuat, Teşvik, İşletme, Üretim, Standart Ürün, Farkındalık…

  • Kaliteli ve standart üretim,
  • Merdiven altı üreticiliği,
  • Yetersiz denetleme,
  • Üreticilerdeki ve tüketicilerdeki bilgi eksikliği,
  • Çiftçide güven erozyonu,
  • Yanlış ısıl işlem uygulaması
  • İşin yön değiştirmesi

Mevzuat:

  • Mevcut yönetmeliklerde; işletme lisansları, ısıl işlem koşulları, satış pazarlama kanalları ve izinler konusunda karşılaşılan zorluklar…
  • BÜGEM’den Tescil almak için GKGM’den veya il müdürlüklerinden adı geçen mevzuat kapsamında belge gerekiyor… merdiven altı üreticiler bu tarz sertifikasyon yöntemlerini kullanmak yerine tüketici güveni üzerinden satış yapmaktalar…
  • Isıl işlemden kaynaklı sertifika almaya yanaşmayan üreticiler…

İşletme ve Üretim:

  • HOBİ AMAÇLI, KÜÇÜK/ORTA İŞLETMELER VE BÜYÜK İŞLETMELER. Yaklaşık 4000-6000 üretici, 15 lisanslı firma (25 adet tescilli ürün).
  • Çok fazla küçük üretici olması ve işi büyütme potansiyelinin olmaması.
  • Vermikültür Derneği
  • TOSGEB (Solucan Gübresi Üreticileri Derneği)
  • SGİD (Solucan Gübresi İşletmecileri Derneği)
  • Kooperatifler (Kırmızı solucan gübresi, Anadolu solucan gübresi, Denizl solucan gübresi, Çotanak solucan gübresi Kooperatifleri).
  • Niğde Solucan Üreticileri Birliği….. LİSTE UZAYIP GİDİYOR…

İşini iyi yapanların, kötü yapanlardan sıyrılarak yükselmesi:

  • Lisanssız üretim, denetimsiz üretim, solucan gübresi üretiminde standartlarda değişkenliğe sebep olmaktadır:
  • Hammadde teminindeki sıkıntılar nedeniyle de sürekli aynı standartda ürün hazırlanamıyor.
  • Lisanssız üretim şeklinde denetim ve kontrol olmadığı için, ortaya çıkan ürünün organik madde içeriği, nem oranı, ısıl işlem görüp görmediği gibi konular üreticinin şifahi ve yasal olmayan beyanlarına dayalı olduğundan, çok ciddi sorunları beraberinde getirmektedir.

Hedef, standart ve kaliteli gübre üretmek olmalı

  • Büyük beklentilerle işe girişme…
  • Bu işe başlarken yanlış bilgilendirilme ve tarım hakkında bilgi sahibi olmama, acil verilmiş bir karar ve hesap hataları; bu iş çok karlıymış diyerek büyük beklentilerle işe girişmek; kısa vadede zengin olma arzusu, işi iyice öğrenmeden kalitesiz mal üretmek, işin emek yoğun tarafını hafife almak, doğru ekiple çalışmamak…
  • Ürker ve Dellal (2017) yaptıkları çalışmada, solucan gübre üreticilerinin genel olarak solucan gübresinin ülke çapında henüz tanınmadığını, daha çok medyanın popüler ikonlarından biri şeklinde seyrettiğini ancak yapılacak tanıtım ve deneme çalışmaları sonucunda yakın gelecekte hak ettiği noktaya geleceğini ümit ettiklerini ifade etmişlerdir.
  • Yeterince bilgi sahibi olmadan internet bilgisiyle ve büyük beklentilerle işe girişenlerden kaynaklı sorunlar:
    • Organik gübre prosesinin tamamlanmadan gübre kesimi yapılarak, bu yetersiz/eksik üretimin %100 organik solucan gübresiymişçesine piyasaya sunulması problemi.
    • Tecrübesizlikten kaynaklı ürün elde edemeyenlerin kompost satmaları veya orman toprağını solucan gübresi olarak satmalarına kadar uzanan farklı satış denemeleri.
    • Mama yada kompost hazırlığındaki eksikliklerden kaynaklı hem hijyenik hem de ürün kalitesinden kaynaklı problemler.
  • Pazar sıkıntısı, Fiyat standardının olmaması.
  • İŞİN YÖN DEĞİŞTİRMESİ: Solucan gübresinden ziyade solucan başta olmak üzere, mama, sürekli akış sistemi, elek, patoz vb. malzemelerin satışının hedeflenmiş olması.

İYİ BİR SOLUCAN GÜBRESİ ÜRETMENİN KOŞULU ÖNCELİKLE İYİ YEM HAZIRLAMAKTIR

SOLUCAN GÜBRE ÜRETİCİSİ KOMPOST YAPMAYI ÖĞRENMELİDİR.

SONUÇ OLARAK

  • Türkiye’nin ekolojik özellikleri, iklimsel özellikleri, organik atık alt yapısı solucan gübresi için son derece uygundur.
  • Mevcut atıkların değerlendirilerek organik gübreye  dönüştürülmesinin yolu;
    • Bu alandaki gerekli politikaların oluşturulması,
    • Denetleme mekanizmasının işletilmesi,
    • Üreticilerin desteklemelerle teşvik edilmesi,
    • Üreticilerin doğru uygulama şekillerinde bir araya getirilmesi ve
    • Üretime ilişkin eğitim ve bilgilendirme çalışmalarının yapılması ile gerçekleştirilebilir gözükmektedir.